Ile ZUS może ci dopłacić

Szacuje się, że zaniżone świadczenia emerytalne lub rentowe może mieć około miliona Polaków. Ich pech polega na tym, że dokumentacja płacowa z firmy, w której pracowali, nie istnieje. Dzieje się tak, bo ich zakład nie działa już pod dawną nazwą, został przekształcony i sprywatyzowany, a dokumenty zaświadczające o wynagrodzeniu uległy zniszczeniu.

Od stycznia 2009 roku - na mocy znowelizowanych przepisów o świadczeniach z ZUS - wiele takich osób składa w ZUS-ie wnioski o ponowne przeliczenie emerytury. Trzeba się spieszyć: ci, którzy złożą dokumentację do końca roku, dostaną wyrównanie za cały ten rok; ci, którzy zrobią to po 1 stycznia 2010 roku, tylko nowe przeliczenie bez wyrównania.

Jakie zasady?

Niemożność wykazania zarobków oz-nacza, że nie musimy ich w ZUS-ie udowodnić. Ale musimy udowodnić zatrudnienie w ramach stosunku pracy.

Pamiętaj!

Minimalne wynagrodzenie można przyjąć tylko za udowodnione okresy pozostawania w ubezpieczeniu pracowniczym.

Przyjęcie do przeliczenia podstawy wymiaru wynagrodzenia w wysokości proporcjonalnej do okresu, w jakim była wykonywana praca w ramach stosunku pracy, oznacza, że ZUS wynagrodzenie to przyjmuje za faktyczny (udowodniony) okres zatrudnienia w ramach stosunku pracy - z uwzględnieniem lat, miesięcy i dni.

Po złożeniu wniosku za lata, w przypadku których nie mamy dokumentacji płacowej, ZUS bierze pod uwagę wynagrodzenie minimalne, a nie zerowe, jak było wcześniej. Dzięki temu emerytura lub renta jest wyższa.

Uwaga!

Świadczenie w nowej, przeliczonej wysokości, przysługuje od 1 stycznia 2009 roku, pod warunkiem, że złożymy wniosek w tym roku.

Oznacza to, że każdy, kto złoży podobny wniosek do ostatniego dnia grudnia, może liczyć na wyrównanie świadczenia za cały 2009 rok.

Po złożeniu wniosku w 2010 ro-ku, świadczenie będzie wyższe od pierwszego dnia miesiąca, w którym do ZUS-u trafi wniosek o przeliczenie, ale już bez wyrównania. ZUS dokonuje przeliczenia podstawy wymiaru emerytury lub renty ostatnio przyjętej do obliczenia świadczenia.

Ważne!

Na wydanie nowej decyzji ZUS ma 60 dni.

Kogo to dotyczy

Już ponad 360 tysięcy emerytów i rencistów złożyło w ZUS-ie wnioski o przeliczenie swojego świadczenia - by zamiast zerowych zarobków - uznać im minimalną płacę.

Możliwość przeliczenia podstawy wymiaru - z uwzględnieniem minimalnego wynagrodzenia - dotyczy:

- emerytur,

- rent z tytułu niezdolności do pracy,

- rent rodzinnych,

- kapitału początkowego,

- świadczeń przedemerytalnych przyznanych przez urzędy pracy na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu.

Procedura ubiegania się o ponowne przeliczenie świadczenia jest następująca:

1.Przeliczenia podstawy wymiaru emerytury lub renty, z uwzględnieniem lat o minimalnych wynagrodzeniach, dokonuje się na wniosek świadczeniobiorcy.

2. Wniosek należy złożyć w oddziale ZUS, który już wypłaca pobierane świadczenie. W każdym oddziale i inspektoracie można pobrać formularze wzorów wniosku o przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia.

Uwaga!

Wniosek taki można zgłosić w dowolnej formie; istotne jest, aby z jego treści wynikało żądanie świadczeniobiorcy. Może to być zatem wniosek na przykład takiej treści: "Proszę o przeliczenie podstawy wymiaru mojej emerytury z uwzględnieniem wynagrodzenia minimalnego".

Nie wolno jednak zapominać, że takie przeliczenie nie dla każdego będzie opłacalne.

Przeliczenie jest korzystne tylko dla około 10 procent osób. Dlaczego? Powodów jest wiele. Trzeba mieć świadectwo pracy w ogóle świadczące o zatrudnieniu. Osoby, które nie pracowały lub były zatrudnione "na czarno" - takiego dokumentu nie mają, a więc nie mogą mieć podwyższanej emerytury.

Bywa i tak, że nie ma z czego podnosić świadczenia. Jeżeli ktoś pracował na pół lub ćwierć etatu, do ustalenia podstawy wymiaru ZUS przyjmuje ta-ką właśnie cząstkę minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku. To zaś nie musi wpływać na podniesienie podstawy wymiaru świadczenia.

Podobnie jest wtedy, gdy ktoś był zatrudniony tylko przez część miesiąca lub roku. Poza, tym minimalne wynagrodzenie nie jest brane w ogóle pod u-wagę, jeśli zainteresowana osoba przebywała na urlopie bezpłatnym. Ani wówczas, gdy przywrócono kogoś do pracy na podstawie wyroku sądu pracy i zaliczono czas pozostawania na bezrobociu jako okres ubezpieczenia.

Ważne kryteria

ZUS sprawdza, czy w ostatnio ustalonej podstawie wymiaru były brane pod uwagę zarobki "0"("zerowe").

Jeżeli tak, zostanie wydana decyzja o przeliczeniu emerytury - w myśl art. 2, ustawy z 4 września 2008 r . - i wypłacone wyrównanie od 1 stycznia 2009 r.

Jeśli zarobki "0" nie zostały uwzględnione, ZUS sprawdzi, czy korzystne jest przeliczenie podstawy wymiaru - w myśl art. 111 ustawy emerytalnej - po uwzględnieniu dokumentów znajdujących się w aktach rentowych i przyjęciu minimalnego wynagrodzenia za okresy pozostawania w stosunku pracy.

Ważne!

Wysokość podstawy wymiaru świadczenia, przeliczoną z uwzględnieniem wynagrodzenia minimalnego, ustala się od kwoty bazowej, która była ostatnio przyjęta do jej obliczenia.

Przy niższym wskaźniku

Gdy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony od zarobków z innego okresu jest niższy od dotychczas ustalonego, zostanie wydana decyzja odmawiająca przeliczenia ostatniej podstawy wymiaru, w której nie było lat zerowych. Zainteresowany zostanie wtedy poinformowany o sprawdzeniu, że podstawa została obliczona z uwzględnieniem najkorzystniejszego wynagrodzenia.

Przy wyższym wskaźniku

Jeżeli natomiast ów wskaźnik jest wyższy, ZUS wyda decyzję odmawiającą przeliczenia podstawy wymiaru - w myśl art. 2 ustawy z 4 września 2008 r. - oraz decyzję przeliczającą podstawę wymiaru - zgodnie z art. 111. Wypłaci wyrównanie od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Niepełny etat

A jakie zasady obowiązują wtedy, gdy ktoś był zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy?

Kwotę minimalnego wynagrodzenia, która podlega uwzględnieniu przy obliczaniu podstawy wymiaru, ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy oraz do okresu pozostawania w ubezpieczeniu pracowniczym.

Jeżeli pracownik był zatrudniony na przykład w wymiarze 2/3, 1/5 czy 1,5 etatu, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się 2/3, 1/5 lub 1,5 minimalnego wynagrodzenia.

Jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż miesiąc, przy ustalaniu minimalnego wynagrodzenia za ten okres, najpierw musi być ono podzielone przez faktyczną liczbę dni miesiąca, a następnie pomnożone przez liczbę dni, w których pracownik był zatrudniony.

Uwaga!

W przypadku, gdy z dokumentu stanowiącego podstawę uwzględnienia okresu zatrudnienia w ramach stosunku pracy nie wynika, iż pracownik był zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, ZUS przyjmuje za ten okres minimalne wynagrodzenie w %07pełnej wysokości.

Czy za okres, w którym ktoś był zatrudniony na umowę zlecenie, może być przyjęte wynagrodzenie minimalne? Niestety, ZUS w takich przypadkach wydaje decyzję odmowną.

Pamiętaj!

Z możliwości przeliczenia skorzystać mogą tylko te osoby, które w tzw. latach pustych - czyli takich, z których nie są w stanie udowodnić swoich zarobków - były zatrudnione w ramach stosunku pracy.

Inne przypadki

Nie każdy, kto pracował, otrzymywał to najniższe wynagrodzenie; czasem jeszcze mniej. Nic dziwnego, że składając wniosek o przyznanie emerytury, wiele osób wykazywało wynagrodzenie niższe od minimalnego. Czy dziś mają one szansę na ponowne ustalenie podstawy wymiaru z uwzględnieniem wynagrodzenia podwyższonego do obowiązującego wówczas minimum?

Niestety, ZUS w tych sytuacjach także odmawia przeliczenia.

Uwaga!

Minimalne wynagrodzenie przyjmowane jest wyłącznie w przypadku, gdy ubezpieczony nie może wykazać podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Jeżeli natomiast za część roku zostało wykazane wynagrodzenie niższe od minimalnego, przy ustalaniu podstawy wymiaru nie podwyższa się wynagrodzenia do obowiązującego wówczas minimum.

Istnieje jednak możliwość zamiany tego okresu na inny rok z minimalnym wynagrodzeniem, mieszczącym się w 10-leciu lub 20-leciu, z jakiego można ustalić podstawę wymiaru.

Komu trzeba odmówić przeliczenia?

Ewa Jęczmyk, rzeczniczka Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

ZUS nie będzie mógł dokonać przeliczenia w kilku przypadkach.

Jeśli do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia emeryt lub rencista wskazał wynagrodzenie za cały okres podlegania ubezpieczeniu, czyli jeśli w podstawie wymiaru świadczenia nie ma lat "zerowych".

Nie jest możliwe przyjęcie minimalnego wynagrodzenia za okres, w

którym zainteresowany podlegał ubezpieczeniu społecznemu z innego tytułu niż zatrudnienie w ramach stosunku pracy lub nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu.

Wynagrodzenie to ZUS uwzględni wówczas, gdy w okresie, z którego zarobki zostały wskazane do ustalenia podstawy wymiaru, osoba ubiegająca się o emeryturę lub rentę była zatrudniona w ramach stosunku pracy, lecz nie może przedłożyć wykazu zarobków, jakie wówczas osiągała.

Nie w każdym też przypadku wynagrodzenie "zerowe" może być zastąpione minimalnym.

Przykład: do ustalenia podstawy wymiaru wnioskodawca wskazuje m.in. zarobki z 1978 r. Był wówczas zatrudniony u pracodawcy, z którym umowę o pracę zawarł 1 stycznia 1976 r., a rozwiązał w 1988 r. Przez cały ten okres pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Z wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej wynika, że w 1978 r. uzyskał wynagrodzenie 16.000 zł, więc niższe od minimalnego. Lecz ZUS nie przyjmie za ten rok wynagrodzenia minimalnego, bo z analizy dokumentów wynika, że ubezpieczony przez 9 miesięcy korzystał z urlopu bezpłatnego.