Dni Wolnościowe i Święto Niepodległości w Dąbrowie Górniczej 2022. Oto, co nas jeszcze czeka!

117 lat temu miasto Dąbrowa Górnicza było miejscem wydarzeń, które przeszły do historii jako „Dni Wolnościowe”.
Od 31 października do 10 listopada 1905 roku na ulicach Zagłębia Dąbrowskiego zapanowała atmosfera wolności - rozbrajano carskich funkcjonariuszy i przerywano posiedzenia sądów ustanowionych przez zaborcę. Przejmowano drukarnie i wydawano polskie gazety. Tworzono zalążki władzy samorządowej i służb porządkowych. Budowano Republikę Zagłębiowską. Była to kulminacja rewolucji, która rozpoczęła się na początku roku 1905 i objęła całe terytorium imperium rosyjskiego. Walczono o poprawę warunków pracy (m.in. 8-godzinny dzień pracy) oraz swobody obywatelskie.

Wiodącą siłą polityczną nadającą ton wydarzeniom w Zagłębiu Dąbrowskim była Polska Partia Socjalistyczna Józefa Piłsudskiego. W rewolucyjnych wystąpieniach brali też udział uczniowie, a dąbrowska „Sztygarka” była miejscem wielotysięcznych wieców i demonstracji. Ze względu na swój niepodległościowy charakter Rewolucja 1905 uznawana jest za czwarte powstanie narodowe. Dlatego w Dąbrowie Górniczej tak zaczynają się co roku obchody Święta Niepodległości.

Republika Zagłębiowska przetrwała tylko dziesięć dni. Została zdławiona przez stan wojenny, a uczestnicy rewolucyjnych wydarzeń stali się ofiarami brutalnych represji ze strony władz zaborczych. Zbudowana jednak w tym czasie świadomość polityczna robotników oraz pamięć o bohaterskich czynach bojowców PPS pozwoliła kontynuować niepodległościowe dążenia, których zwieńczeniem była odbudowa państwa polskiego w 1918 roku.

Patronem tegorocznych Dni Wolnościowych jest Tytus Filipowicz - sztygar, socjalista, patriota.

„Jak długo żył mój ojciec, mogłem czytać, ile mi się podobało i marzyć, że otrzymam wykształcenie historyczne. Lecz po śmierci mego ojca opiekunowie moi postanowili pokierować mnie bardziej praktycznie: miałem zostać górnikiem. I w tym celu wstąpiłem do Dąbrowskiej Szkoły Górniczej (południowa Polska)”.

Tak charakteryzuje młodzieńczy etap swego życia Tytus Filipowicz, jeden z bohaterów historii Polski początku XX wieku. Trafił on jako 16-letni chłopak do osady przemysłowej Dąbrowa Górnicza. Tutejszą Szkołę Górniczą ukończył w latach 1894 – 1898. Następnie Filipowicz pracował jako sztygar w kopalni „Flora”, leżącej na pograniczu Dąbrowy Górniczej i Gołonoga. W 1897 roku Filipowicz został redaktorem socjalistycznego pisma „Górnik”, którego numer pierwszomajowy 1897 roku wydał na specjalnym – czerwonym papierze. Działał on w szeregach Polskiej Partii Socjalistycznej, jednak w 1899 roku został aresztowany przez Rosjan w Dąbrowie Górniczej.

Po brawurowej ucieczce z tutejszej stacji kolejowej, skąd miano go przewieźć do więzienia w Piotrkowie, przez Zieloną i Szczakową dotarł do Krakowa, a następnie do Londynu. Odtąd prowadził działalność niepodległościową w stolicy Wielkiej Brytanii, gdzie w latach 1899 – 1901 ukończył Szkołę Nauk Politycznych. Współpracował blisko z Józefem Piłsudskim, z którym udał się w 1904 roku do Japonii w celu pozyskania tamtejszych władz dla sprawy polskiej. W 1908 roku ożenił się z Wandą Krahelską, działaczką socjalistyczną, osławioną udziałem w zamachu na generał – gubernatora warszawskiego Georgija Skałłona. W latach 1907–1914 działał w PPS – Frakcji Rewolucyjnej.

W okresie od czerwca do grudnia 1917 r. kierował biurem informacyjnym Naczelnego Komitetu Narodowego w Wiedniu, zaś od stycznia do listopada 1918 roku pełnił funkcję zastępcy przedstawiciela Rady Regencyjnej w Wiedniu. W listopadzie 1918 roku, pełniąc obowiązki Ministra Spraw Zewnętrznych w rządzie Jędrzeja Moraczewskiego, podpisał wraz z Naczelnikiem Państwa Józefem Piłsudskim depeszę notyfikującą powstanie niepodległego państwa polskiego. W 1919 roku jako obserwator wziął udział w konferencji pokojowej w Wersalu. W latach międzywojennych pełnił kolejno funkcje: przewodniczącego „Misji specjalnej na Kaukaz Południowy”, chargé d’affaires w Rosji, posła w Finlandii, posła w Belgii, posła, a następnie ambasadora w USA oraz posła w Meksyku. Po II wojnie światowej Tytus Filipowicz osiadł na emigracji. Zmarł w Londynie 18 lipca 1953 roku i został pochowany w katakumbach kaplicy pod wezwaniem św. Marii na katolickim cmentarzu Kensal Green. Dzięki poszukiwaniom przeprowadzonym przez Andrzeja Kotuleckiego udało się pozyskać do Muzeum Miejskiego Sztygarka fotografie grobu zasłużonego Polaka i dąbrowianina. (opr. Arkadiusz Rybak )

W ramach tegorocznych Dni Wolnościowych czekają m.in.:

• „Bombowa dama i europejski dyplomata”. Spotkanie autorskie z Olgą Gitkiewicz – 3 listopada o godz. 18 w Miejskiej Bibliotece Publicznej. Spotkanie z autorką książki pt. „Krahelska. Krahelskie”. Olga Gitkiewicz jest laureatką nagrody Grand Press 2020 w kategorii Reporterska Książka Roku za "Nie zdążę", a w jej najnowszej książce nie brakuje wątków dąbrowskich - m.in. o patronie tegorocznego święta Dni Wolnościowych – mężu Krahelskiej – Tytusie Filipowiczu.
• 11 listopada. Główne obchody Święta Niepodległości: godz. 9 – msza za ojczyznę – bazylika Najświętszej Maryi Panny (złożenie urny z ziemią z grobu Jerzego Iwanowa Szajnowicza – harcerza i sportowca, bohatera Polski i Grecji rozstrzelanego przez Niemców 4 stycznia 1943 roku), przejście na Plac Wolności, godz. 10:30 – główne uroczystości na pl. Wolności z udziałem władz miasta i mieszkańców, złożenie kwiatów pod tablicą 11. pułku piechoty.
• 11 listopada o godzinie 11:11 w Parku Hallera - Dąbrowski Bieg dla Niepodległej.

W harmonogramie także:

4 listopada (piątek). Tucznawa (ul. Ludwika Idzikowskiego 139). Godz. 10 – Święto Lotnictwa w Tucznawie, złożenie kwiatów pod obeliskiem lotnika Ludwika Idzikowskiego przy Zespole Szkolno Przedszkolnym nr 6

9 listopada (środa). Fabryka Pełna Życia (ul. Kościuszki 3/101). Godz. 17 – koncert patriotyczny wychowanków Młodzieżowego Ośrodka Pracy Twórczej – wstęp wolny

10 listopada (czwartek) Muzeum Miejskie Sztygarka (Legionów Polskich 69).. Godz. 10.00 – złożenie kwiatów pod Dębem Wolności

11 listopada. Godz. 11.30 – uroczystości na Placu Bema, złożenie kwiatów pod pomnikiem Żołnierza Zwycięzcy. Godz. 15 – występ ZPiT PKZ Gołowianie w ramach ogniska patriotyzmu – Fabryka Pełna Życia – wstęp wolny. Godz. 15 – 16 – ognisko patriotyzmu organizowane przez Katolicką Szkołę Podstawową z Oddziałem Przedszkolnym oraz Katolickie Liceum Ogólnokształcące Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich w Dąbrowie Górniczej – Fabryka Pełna Życia. Godz. 17 – Koncert Muzyki Polskiej – koncert chóru Zorza (sala teatralna Pałacu Kultury Zagłębia) – impreza biletowana: www.palac.art.pl

12 listopada (sobota). Łęka (ul. Przelotowa 185a). Godz. 16 – msza św. w intencji Ojczyzny w kościele NMP Częstochowskiej w Łęce. Godz. 17 – złożenie kwiatów pod obeliskiem Zygmunta Różyckiego, dalsza część uroczystości w Świetlicy w Łęce.

Wydarzenia towarzyszące: 24.10 – 10.11 „DoWolności wyrazu”. Konkurs skierowany do dzieci w wieku 7-12 lat, którego celem jest plastyczne zinterpretowanie wiersza pn. „Ojczyzna”, autorstwa Marii Konopnickiej – Miejska Biblioteka Publiczna https://biblioteka-dg.pl

1.11 – 30.11 Wystawa „Polskie Symbole Narodowe”. Co wiemy o polskim godle, Mazurku Dąbrowskiego i narodowych barwach? Na to i inne pytania odpowiada ekspozycja przygotowana przez IPN Gdańsk Delegatura IPN w Bydgoszczy, która będzie prezentowana w Bibliotece Głównej (ul. T. Kościuszki 25) https://biblioteka-dg.pl

_______________

Partnerzy wydarzenia:

Urząd Miejski w Dąbrowie Górniczej, Pałac Kultury Zagłębia, Miejska Biblioteka Publiczna, Centrum Sportu i Rekreacji, Parafia Najświętszej Maryi Panny Anielskiej, Hufiec ZHP Dąbrowa Górnicza, III Liceum Ogólnokształcące im. Generała Władysława Andersa, Młodzieżowy Ośrodek Pracy Twórczej, Fabryka Pełna Życia, Katolicka Szkoła Podstawowa z Oddziałem Przedszkolnym oraz Katolickie Liceum Ogólnokształcące Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich.