Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

100-lecie Dąbrowy Górniczej: jak miasto zyskało prawa miejskie, jak rodziła się wolność?

P. Sobierajski, A. Rybak
mat. Muzeum Miejskie Sztygarka
100-lecie Dąbrowy Górniczej. Przyszły, nowy już rok upłynie w Dąbrowie Górniczej na przygotowaniach do uczczenia 100 rocznicy nadania praw miejskich. Będzie działo się wiele, ale na razie wszystko owiane jest jeszcze nutą tajemnicy.

100-lecie Dąbrowy Górniczej: jak miasto zyskało prawa miejskie, jak rodziła się wolność?

- Jest zbyt wcześnie, aby mówić już o konkretnych przedsięwzięciach, ale na pewno będzie to rok dla Dąbrowy Górniczej szczególny, który upłynie pod znakiem jubileuszu. Jednym z elementów będzie na pewno premiera monografii Dąbrowy Górniczej, prezentująca historię miasta i która powstaje specjalnie na tę właśnie okazję - mówi Bartosz Matylewicz, rzecznik prasowy dąbrowskiego Urzędu Miejskiego.

Zanim więc dowiemy się więcej o planach miasta, postanowiliśmy przybliżyć Wam nieco te historyczne chwile, kiedy na tych właśnie ziemiach rodziła się państwowość polska, a Dąbrowa Górnicza stała się miastem.

Nadanie praw miejskich Dąbrowie miało miejsce w okresie trwania I wojny światowej. Interesujący nas teren, po opuszczeniu przez administrację i wojska rosyjskie, zajęli Austriacy. Taka sytuacja postawiła tutejszych mieszkańców przed trudnym problemem zorganizowania władz samorządowych oraz zapewnieniem wyżywienia dla pozostającej bez środków do życia okolicznej ludności. W początkowym okresie okupacji wojskowej życie cywilne w mieście przejęte zostało przez Komitet Obywatelski i Komitet Żywnościowy. Związani z tymi organizacjami byli: Kazimierz Srokowski - pierwszy przewodniczący Rady Miasta, ostatni wójt Gminy Dąbrowa J. Kasprzyk oraz pierwszy burmistrz miasta, czyli Edward Kosiński. Okupant prowadził wobec ludności polskiej liberalną politykę. Chcąc pozyskać jej sympatię zezwolono na działalność różnych organizacji patriotycznych oraz na obchodzenie rocznic ważnych dla Polaków wydarzeń takich jak konstytucji 3 maja, powstania styczniowego czy 100-lecia śmierci Tadeusza Kościuszki. Pozostał po tym ślad w postaci nazw ulicy, które wtedy przybrały patriotyczny charakter (ulicę Klubową zmieniono na 3 Maja, Szosową na Króla Jana III Sobieskiego, a Pocztową na Tadeusza Kościuszki). Nazwy te obowiązują do dziś.

Drugim, obok obchodów rocznicowych, przejawem patriotyzmu mieszkańców Dąbrowy Górniczej było zaciąganie się do Legionów Polskich tworzonych w czasie I wojny światowej pod auspicjami Austro - Węgier. W ówczesnym internacie "Sztygarki" utworzone zostało biuro werbunkowe, a na terenie miasta prowadzono dynamiczną akcję zachęcającą młodych mężczyzn do wstępowania w szeregi legionów. Propagatorem tych działań okazał się późniejszy pierwszy prezydent miasta Dąbrowy, Adam Piwowar.

18 sierpnia 1916 roku Generał Gubernator austriacki nadał Dąbrowie Górniczej prawa miejskie, działając za zgodą cesarza Franciszka Józefa. Datę wybrano nieprzypadkowo, gdyż był to dzień urodzin miłościwie panującego władcy. W wyniku pierwszych wyborów zarząd miasta objął przedsiębiorca budowalny Edward Kosiński, który po roku zrzekł się swojej funkcji na rzecz wybranego przez radę miasta Adama Piwowara. Ten absolwent "Sztygarki", geolog i naukowiec przewodził miastu aż do 1923 roku. Podczas jego rządów dotychczasowe osiedle przemysłowe zaczęło nabierać charakteru miasta, chociaż nie bez pewnych oporów. Wystąpiły one w 1918 roku, kiedy to część mieszkańców wystąpiła do władz zwierzchnich o przywrócenie miejscowości statusu osiedla przemysłowego i obniżenia podatków. Tak się jednak nie stało i w kolejne lata Dabrowa Górnicza wchodziła jako miasto. Jednym z ważnych wyróżników Dąbrowy Górniczej został jej herb. Pojawia się on już na banknotach tymczasowych - emitowanych przez gminę, a później przez miasto. W 1917 roku ogłoszono konkurs na projekt herbu, który wyłonił zwycięzcę i herb znany do dzisiaj.

- Niestety nie zachowały się archiwalia, z których dowiedzielibyśmy się kto zaprojektował herb Dąbrowy Górniczej. Wiemy jedynie, że miasto sfinansowało kampanię promocyjną nowego znaku za pomocą druku ulotek i rozdawania ich mieszkańcom - mówi Arkadiusz Rybak, dyrektor Muzeum Miejskiego Sztygarka.

11 listopada 1918 roku stał się oficjalną datą odrodzenia się państwa polskiego. Od tego czasu władze Dąbrowy Górniczej mogły, w warunkach pokojowych, kłaść podwaliny pod rozwój nowoczesnego miasta. Kolejni prezydenci stali przed problemami rozbudowy miasta, zakładania wodociągów czy budowy tramwajów. Magistrat, chcąc zdynamizować rzemiosło i handel na terenie miasta, wydawał już od samego początku specjalne zarządzenia. Na początku lat 20. XX wieku pojawiły się w mieście brukowane ulice, latarnie i chodniki dla pieszych.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Michał Pietrzak - Niedźwiedź włamał się po smalec w Dol. Strążyskiej

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na dabrowagornicza.naszemiasto.pl Nasze Miasto