Kościół św. Antoniego na Górce Gołonoskiej w Dąbrowie Górniczej już od kilku wieków góruje nad miastem

Sanktuarium św. Antoniego Padewskiego na Górce Gołonoskiej już od kilku wieków góruje nad Dąbrową Górniczą, zapisując się na trwałe w kartach historii naszego miasta i całego Zagłębia.

Świątynia mogłaby nigdy nie znaleźć swojego miejsca w Dąbrowie, gdyby nie biskup krakowski Andrzeja Trzebicki. To on zabiegał o powstanie tutejszej parafii, a wszystko to upamiętnia tablica fundacyjna, znajdująca się na murach dąbrowskiego sanktuarium.

- Po potopie szwedzkim został biskupem krakowskim. Zlustrował wszystkie dobra biskupie, w tym klucza sławkowskiego i podjął decyzję o utworzeniu parafii gołonoskiej, która została wydzielona ze sławkowskiej - mówi Arkadiusz Rybak, dyrektor Muzeum Miejskiego Sztygarka. - Była ona całkiem spora, bo obejmowała Strzemieszyce Stare i Nowe, Ząbkowice oraz Gołonóg - dodaje.

Parafia powstała 8 lipca 1675 r., a trzy lata później murowany kościół jednonawowy. Do połowy XIX wieku wygląd kościoła nie uległ zmianie, w 1850 r. dobudowane zostało prezbiterium, a świątynia przeszła generalny remont. W 1892 r. po ponownej konsekracji kościół otrzymał wezwanie Narodzenia Marii Panny i św. Antoniego Padewskiego (od XVII w. była tu cudowna figura św. Antoniego z Padwy). W 1905 r. kościół został ogrodzony kamiennym murem. W 1929 r. wybudowano natomiast nową plebanię. W latach 1918-39 w domu parafialnym mieściły się: przedszkole, biblioteka i czytelnia. W czasie II wojny św. dzwonnica służyła Niemcom jako punkt obserwacyjny.

W styczniu 1945 r. kościół został częściowo zniszczony, a potem odbudowany z inicjatywny ks. Zygmunta Flisowskiego. Od końca XIX w. kościół ma trzy nawy, można tu dostrzec elementy barokowe i renesansowe. 9 sierpnia 1951 r. parafia gołonoska została przekazana w administrowanie franciszkanom.

Od tego momentu rozpoczyna się jakby nowy rozdział tego miejsca, jeżeli chodzi o rozwój duchowości. Bo jest to inny styl prowadzenia parafii i duszpasterstwa. Franciszkanie są zakonem i mają trochę inny sposób zarządzania, administrowania, czy to parafią, czy w ogóle kościołem. To miejsce nabiera też szczególnego znaczenia jako sanktuarium. To szerszy zakres działalności poprzez to, że jest w szczególny sposób wyróżnione spośród wszystkich innych kościołów, chociażby parafialnych. Obecność sanktuarium wiąże się m.in. z tym, że przybywa tu dużo ludzi, wiernych i jest tu sprawowanych wiele różnych nabożeństw, jest tu sprawowany kult. W tym przypadku św. Antoniego Padewskiego. Takich miejsc, jak sanktuaria św. Antoniego w Polsce jest niewiele. W prowincji krakowskiej Franciszkanów jest to jedno z dwóch sanktuariów poświęconych św. Antoniemu z Padwy.

Św. Antoni jest świętym z XIII wieku, pochodził z Portugalii, urodził się w Lizbonie. Wstąpił do zakonu św. Franciszka z Asyżu, ponieważ miał bardzo wielkie pragnienie bycia misjonarzem. Na początku był zakonnikiem zakonu kanoników regularnych, ponieważ tam nie mógł spełnić swojego pragnienia bycia misjonarzem usłyszał o św. Franciszku z Asyżu, który działa w Italii na ziemi umbryjskiej. Postanowił dołączyć do towarzyszy św. Franciszka, ale ponieważ miał słabe zdrowie, dlatego kiedy się wybrał na tę misję, to szybko z niej wrócił. Dlatego miejscem do którego wrócił była Padwa i praktycznie tam spędził większość swego życia zakonnego i kapłańskiego. Stąd jest bardzo czczony w Padwie i nazywany jest tam jednym słowem – święty.