Szlak Kruszcowy to nowa atrakcja turystyczna w Zagłębiu. W najbliższą sobotę oficjalna inauguracja i wspólna podróż w czasie

Przejeżdżając przez Strzemieszyce Wielkie i Małe, trudno nie odnieść wrażenia, że mijamy nieciekawe, trochę zaniedbane i zapomniane dzielnice Dąbrowy Górniczej. Jednak zgłębiając archiwa odnajdujemy dowody dawnej świetności przemysłowej Strzemieszyc, a okoliczne wzgórza wciąż kryją pozostałości intensywnych robót górniczych.

- Górnicze dzieje tego miejsca sięgają wczesnego średniowiecza, kiedy na okolicznych wzgórzach gwarkowie pozyskiwali kruszce ołowiu i srebra, o czym świadczą wykopaliska archeologiczne, między innymi w pobliskim Łośniu i w Strzemieszycach – mówi Zbigniew Mirkowski z Muzeum Miejskiego Sztygarka w Dąbrowie Górniczej.

- Jednak największy rozwój górnictwa przypada na XIX w., co związane było z dynamicznie rozwijającym się przemysłem cynkowym. Na dwóch pobliskich wzgórzach założono kopalnię Anna i na Kawiej Górze, które wydobywały galmany, utlenione rudy cynku. Rozwój górnictwa galmanu zmienił życie mieszkańców Strzemieszyc, którzy zasilali załogi kopalń lub wykonywali prace, a także osadnicy, dla których budowano kolonie górnicze, a zapotrzebowanie na materiały budowlane zapoczątkowało wydobycie wapieni i wypalanie wapna oraz produkcję cegły. Na rozwój Strzemieszyc wpłynęły także inwestycje kolejowe. To tutaj krzyżowały się dwie najważniejsze w ówczesnym Królestwie Polskim linie kolejowe: Warszawsko-Wiedeńska oraz Iwangorodzko-Dąbrowska – dodaje.

Ścieżka dydaktyczna „Szlak Kruszcowy”, przebiegająca na odcinku 7,2 km, ma za zadanie upowszechniać wiedzę oraz dokumentować trochę zapomniane miejsca związane z historią przemysłu w Strzemieszycach. Służyć temu będą między innymi rozmieszczone przy ścieżce tablice informacyjne oraz internetowa strona Srebrne Zagłębie. Muzeum Miejskie „Sztygarka” odpowiedzialne było za wytyczenie Szlaku oraz jego stronę merytoryczną, jednak w przedsięwzięcie to zaangażowanych było również wiele osób z różnych instytucji: Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej, Stowarzyszenia Samorządne Strzemieszyce, Nadleśnictwa Siewierz, Oddziału PTTK w Dąbrowie Górniczej oraz Śląskiej Organizacji Turystycznej.

- Przeprowadzenie szlaku to pierwszy etap pokazania bogactwa historii górnictwa kruszcowego. Obok srebrnego Olkusza i Tarnowskich Gór, Sławków i jego satelity takie jak Strzemieszyce i Okradzionów były najważniejszymi ośrodkami wydobycia ołowiu i srebra - wyjaśnia Arkadiusz Rybak, dyrektor Muzeum Miejskiego Sztygarka w Dąbrowie Górniczej. - To pokazują nam wyniki wykopalisk, na przykład "skarb hutnika", czyli 1200 monet srebrnych z XII wieku znalezionych Łośniu. W XIX wieku pierwszoplanowy był przemysł cynkowy z kopalniami Leonidas i Anna, z hutami cynku w Dąbrowie Górniczej, a przede wszystkim z walcownią w Sławkowie. Budynek walcowni jest jedynym tak dobrze zachowanym budynkiem przemysłowym z okresu Królestwa Kongresowego - dodaje.

- Szlak ten może mieć duże znaczenie dla rozwoju turystyki w tej części Zagłębia. Z pewnością znacząco poszerzy on ofertę tworzonej przez nas w Sławkowie infrastruktury przy Białej Przemszy w rejonie Walcowni w ramach Zagłębiowskiego Parku Linearnego - podkreśla burmistrz Sławkowa Rafał Adamczyk.

Oto, co zobaczymy na Szlaku Kruszcowym:

• Wznosząca się nad Strzemieszycami Wielkimi mocno zalesiona Srocza Góra skrywa jedno z bardziej spektakularnych odsłonięć skał triasowych. To geologiczne stanowisko dokumentacyjne powstało dzięki prowadzonej tu od XIX w. eksploatacji wapieni. Na zboczu zachowały się także pozostałości wapiennika, w którym wypalano kamień wapienny i wytwarzano wapno palone.
• W Strzemieszycach Małych bujna roślinność porasta teren wokół niewielkiego jeziorka, stanowiącego pozostałość dawnego wyrobiska gliny. Od końca XIX w. do lat 90. XX w. funkcjonowała tu cegielnia Rabinowicza, która na bazie wydobywanych permskich glin sławkowskich produkowała cegłę. Komin i ruiny pieca kręgowego wyburzono kilkanaście lat temu, zacierając ostatecznie ślady dawnego zakładu.
• Największą i najdłużej działającą była założona w 1820 r. kopalnia Anna, której nazwę nadano za sprawą Stanisława Staszica na cześć księżnej Anny z Zamoyskich Sapieżyny. Pokłady i gniazda galmanu wybierano ręcznie z głębokości sięgającej 20 m, a urobek szybami wyciągano na powierzchnię w drewnianych kubłach przy pomocy kołowrotu. W latach 60. XX w. wykonano badania skał z hałd i stwierdzono w nich 2 tony srebra, jednak nie podjęto prób jego odzysku.
• Kopalnię na Kawiej Górze założono w 1844 r. Znana była z pracującej tam maszyny parowej, używanej do odwadniania wyrobisk podziemnych. Na początku XX w. prowadzono tu intensywne prace poszukiwawcze, jednak stwierdzone niewielkie ilości galmanu nie pozwoliły na wznowienie wydobycia. Po dawnych pracach górniczych pozostały liczne hałdy, zagłębienia terenu i lejkowate obniżenia, znaczące położenie dawnych szybów.
• Urokliwe i cenne przyrodniczo miejsce zwane Wywierzyskami w Strzemieszycach Wielkich to pozostałość dawnej płuczki galmanowej. Wykorzystując siłę wody, oczyszczano tu dostarczane z pobliskich kopalń rudy galmanowe. Po zabudowaniach i infrastrukturze technicznej płuczki nie ma już śladu, ale zostały dwa jeziorka krystalicznej wody z bijącymi w dnie źródłami.

Oficjalna inauguracja Szlaku Kruszcowego zaplanowana została na sobotę 22 maja o godzinie 10 w Filii nr 8 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Strzemieszycach Wielkich przy ul. Ofiar Katynia 93

Program inauguracji Szlaku Kruszcowego:

• 10.00 – otwarcie oficjalne Szlaku Kruszcowego, powitanie gości
• 10.10 – głos zabierają chętne osoby z zaproszonych gości
• 10.20 – wybicie monet ze Skarbu Hutnika dla zaproszonych gości
• 10.40 – wyjazd na zwiedzanie szlaku
• 12.40 – powrót do Filii Miejskiej Biblioteki Publicznej
• Wydarzenia towarzyszące
• - 9.00 – 13.00 – warsztaty rękodzielnicze dla dzieci i młodzieży
• - 9.00 – 12.00 – zwiedzanie wybranych części Szlaku Kruszcowego przez grupy zorganizowane co godzinę 9.00, 10.00, 11.00, 12.00

Uczestnicy spotkania otrzymają sadzonki krzewów ozdobnych, przygotowane przez Stowarzyszenie Samorządne Strzemieszyce z grantu otrzymanego od ArcelorMittal.

Całość imprezy odbędzie się na wolnym powietrzu ze względów pandemicznych. Uczestnicy proszeni są o zachowanie reżimu sanitarnego (zakrywanie ust i nosa oraz utrzymywanie dystansu).

Organizatorzy inaugiuracji proszą o potwierdzenie uczestnictwa do 20 maja na adres mailowy [email protected] lub telefonicznie 32 262 36 95 wewn. 101.